AQUON zorgt voor inzicht in waterkwaliteit. Naast de traditionele manier van monsterneming en het uitvoeren van laboratoriumanalyses brengen we het laboratorium meer en meer naar het veld. Sensormonitoring is steeds meer standaard dienstverlening voor AQUON aan het worden en de waterschappen zetten deze monitoringtechniek ook steeds meer in.

 EERSTE ERVARINGEN: RIJNLAND 
De eerste ervaringen met sensormonitoring dateren van vóór het ontstaan van AQUON uit de periode bij Rijnland. Ongeveer 12 tot 15 jaar geleden werd daar gestart met online sensormetingen bij 3 meetstations op Schiphol. Dit vanwege de-icing problematiek waar handhaving van Rijnland bij betrokken raakte. De monitoring van de parameters zuurstof en temperatuur vindt nu op 5 meetstations plaats van oktober tot mei.

In de zomerperiode werden de meters veelal ingezet om de effecten van riooloverstorten op de zuurstof in sloten in kaart te brengen. Zo’n 15 jaar geleden startten we ook, in het kader van het project BOSBO (Beslissing Ondersteunend Systeem Beheer Oppervlaktewater), met het volgen van de neerslag, waterstand en geleiding in de boezemwateren. Ook het onderhoud van deze meetapparatuur wordt momenteel nog steeds voortgezet.

De opgedane ervaring en de beschikbaarheid van het instrumentarium, dat niet het gehele jaar door werd ingezet, stelden ons in staat om ook bij andere vraagstukken deze sensoren in te zetten. Zo werden bij de eerste droogteperioden geleidbaarheidssensoren voor enkele waterschappen ingezet om de zoutindringing vast te stellen.  

BASIS VOOR VERBREDING EN VERDIEPING: EEN VAN DE DRIE INNOVATIELIJNEN

Voor de doorontwikkeling van AQUON als ketenpartner van de waterschappen zijn drie ontwikkellijnen benoemd. Eén daarvan is het innovatieprogramma sensormonitoring, naast eDNA en (big) data.

Deze ambitie heeft geleid tot vervolginitiatieven bij bijna al onze waterschappen. De focus van AQUON bij sensormontoring ligt op oppervlaktewater en grondwater. Onze toegevoegde waarde is de combinatie van relaties met leveranciers, ervaring met beheer en onderhoud van meetstations in het veld, toegepaste kwaliteitsborging vanuit het laboratorium en ervaring met datacontrole, -levering en -opslag en beheer. Inmiddels is een opzet gemaakt voor een uitgebreid onderhouds- en kalibratieprogramma. Bij het programma voor de blauwalgsensoren worden voor het eerst in Nederland met eigen algenkweken validaties uitgevoerd tussen sensormetingen en traditionele blauwalg-laboratoriumtechnieken. De waterschappen gebruiken sensormonitoring voor het direct sturen in het zuiveringsproces en hebben dat om die reden in eigen beheer.

VOORBEELDEN VAN TOEPASSINGEN BIJ WATERSCHAPPEN

Brabantse Delta
De eerste verbreding die plaatsvond was het overnemen van 6 meetstations bij Brabantse Delta, omdat de leverancier had aangegeven te stoppen met de dienstverlening. Naast de standaard veldparameters als zuurstof, temperatuur, geleidbaarheid en pH wordt ook blauwalg met een sensor gemeten. Hierdoor kan worden bepaald of er een risico is voor het inlaten van water in het betreffende deel van het watersysteem.  

Aa en Maas
In het kader van sensorgestuurd boeren worden vijf meetstations ingericht, waarbij naast de bekende veldparameters (O2, pH, Egv en T) ook Nitraat gemeten wordt. Daarnaast is samen met Aa en Maas en de gemeente ’s Hertogenbosch een meetstation geïnstalleerd met ook een blauwalgsensor (vergelijkbaar met die bij Brabantse Delta). Zo kan in het stadswater de waterkwaliteit op aanwezigheid van blauwalg worden gemeten, met het oog op toekomstige city swims.   

Overige waterschappen
Ook bij nagenoeg alle andere waterschappen zijn of worden ervaringen opgedaan met sensor monitoring:

• Stichtse Rijnlanden is in Nieuwegein vanwege blijvende problemen met zuurstofgehalte in een waterplas begonnen met een eerste project met een meetstation voor zuurstof, temperatuur en geleidbaarheid.
• Rijnland heeft recent aanvullende monitoring met meetstations opgestart in de waterplassen Vlietland en Haarlemmermeerse Bosplas.
• Bij de Vlietland meten we naast de troebelheid aan de oppervlakte ook de temperatuur op verschillende dieptes. Hiermee kan worden vastgesteld wanneer er in de plas stratificatie ontstaat. Op dat moment wordt de beluchting in de plas aangezet om te zorgen voor menging van waterlagen en daarmee de groei van blauwalgen af te remmen.
• Bij de Haarlemmermeerse Bosplas worden twee meetstation middels een boei in het water geplaatst met een meetstation met blauwalg, zuurstof, EGV en pH-sensor. Hiermee wordt de waterkwaliteit op aanwezigheid van blauwalg gemonitord en kan op basis hiervan beluchting van de plas gericht worden toegepast.
• Voor Schieland en de Krimpenerwaard meet AQUON met sensoren het zuurstofgehalte in de Kralingse Plas en de geleidbaarheid in de Rotte. 
• Voor Rivierenland is een kleine pilot gestart met het meten van geleidbaarheid en zuurstof in de waterplas voor het waterschapshuis.
• Voor Hollandse Delta wordt met sensoren in Oud-Beijerland en in Numansdorp het zuurstofgehalte in een watergang gemeten. Ten behoeve van een doorspoelplan worden de geleidbaarheid en het zuurstofgehalte in Sommelsdijk continu gemeten.
• Waterschap De Dommel heeft vanuit een eigen programma ‘Kallisto/Impakt’ een online meetnet ingericht om de effecten van overstorten op de waterkwaliteit van de beek in beeld te brengen. Hierbij worden de parameters zuurstof, temperatuur, EGV, ammonium en pH gemonitord. Naast meetnetten op vier locaties, zijn niveaumeters bij overstorten en regenmeters en debietmeters in het oppervlaktewater geplaatst.

Drijvende drones en grondwatermonitoring

Meetstations bevatten sensormonitoring op een vaste locatie, waarbij de focus op dit moment vooral ligt op oppervlaktewater. Daarnaast past AQUON ook monitoring toe met een drijvende drone - de Navigator - en grondwaterstandmetingen met sensoren.

• Voor Delfland vinden drijvende drone metingen vooral plaats in het kader van gebiedsgerichte monitoring, maar ook voor het opsporen van illegale lozingen, in het kader van de handhaving. 
• De Stichtse Rijnlanden heeft in 2019 een pilot uitgevoerd ter kennismaking met de Navigator en om te beoordelen hoe deze ingezet kan worden in hun meetprogramma.
• Voor Rijnland en Rivierenland wordt een groot aantal grondwaterstanden door middel van sensormonitoring gemeten (ongeveer 100 met zogenaamde divers en een steeds groter aantal op basis van online meten op afstand).